13/01/2025
ලොවෙත් නැති
අසර්බයිජානය ගැන කතා කරමුද. ?
ලොවෙත් නැති කියන එකෙන් මම අදහස් කලේ ශ්‍රීලංකාවේ සංචාරය කරන අය අතරෙ මේ නම කියවෙන්න අරගෙන වැඩි කාලයක් නැති නිසා.
මෑත කාලීනව අසර්බයිජානය ගැන ලෝකෙ වැඩි කතාබහක් ඇති උනේ මගී ගුවන් යානාවකට එල්ල වුනු ප්‍රහාරයෙන්.
අසර්බයිජානය තියෙන්නෙ නැගෙනහිර යුරෝපයේ සහ බටහිර ආසියාවේ සන්ධිස්ථානයක් විදියට කිව්වොත් තමා හරි. නැගෙනහිරින් කැස්පියන් මුහුද, උතුරින් රුසියාව, වයඹින් ජෝර්ජියාව, බටහිරින් ආර්මේනියාව, වගේම දකුණින් මායිම් වෙන්නෙ ඉරානයට.
රටවල් වල නම් කිව්වම ඔයාල දන්නවා මෙයාල ඉන්නෙ මේ දවස්වල සිද්දවෙන යුද ගැටුම් මැද දත් අතරෙ තියෙන දිව වගේ පිහිටීමක.
මේක ස්වභාවික සම්පත් බහුල, විශේෂයෙන් තෙල් සහ ස්වාභාවික වායු වලින් පොහොසත් රටක්. එයාලා ඒ ස්වාභාවික සම්පත් මේ වෙද්දි නියම විදියට කළමනාකරණය කරගන්න සමත් වෙලා තියෙනවා.
මෙයාලගෙ අගනුවර විදියට සලකන්නෙ "බකු", මුදල් ඒකකය "මනාත්". ඒ වගේම එයාලට ආවේනික අසර්බයිජානු භාෂාවකුත් තියෙනවා.
ලොකු ජනගහනයක් නම් නෑ. සමස්ත ජනගහනය ආසන්න වශයෙන් මිලියන 10 ක් විතරයි. ආගම ප්‍රධාන වශයෙන් ෂියා මුස්ලිම්. හැබැයි ආගම මුවාවෙන් බොරු ඇඳුම් පැළඳුම් අඳින ගෝනි බිල්ලො වගේ අයනම් මෙහේ දකින්න නැහැ. බොහොම විවෘත සමාජයක් විදියට තමා පේන්නෙ.
ඒ වගේම මේවෙද්දි අසර්බයිජාන් රජය ශක්තිමත් ජනාධිපති ධුරයක් තියෙන ජනරජයක්.
අසර්බයිජානය සෝවියට් සංගමයෙන් නිදහස ලබා ගන්නෙ 1991 අවුරුද්දෙදි. ඒ කාලෙදි මෙයාල ලොකු ආර්ථික අර්බුදයකට මූණ දෙනවා. අපේ සංචාරක මගපෙන්වන්නාට අනුව නම් කෑමට පාං කෑල්ලක් හොයාගන්න බැරි තරමට ආර්ථිකය අස්ථාවර වුනා කියලයි කියන්නෙ.
මෙයාලට අසල්වැසි රටක් වුන ආර්මේනියාව එක්ක නිරන්තර අර්බුද තියෙනවා. පළමු ප්‍රධාන ගැටුම ඇතිවෙන්නෙ 1980 ගණන්වල අග. ඒක 1994 දි සටන් විරාමයකින් අවසන් වෙනවා. මෙම කාලෙදි ආර්මේනියාව නගෝර්නෝ-කරබාක් සහ අවට ප්‍රදේශ පාලනය කරන්න පටන් අරගෙන දහස් ගණනක් අසර්බයිජානියානුවන් අවතැන් කලා කියලයි ඉතිහාසය කියන්නෙ.
ආයෙම 2020 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ආර්මේනියාව නාගෝර්නෝ-කරබාක් සම්බන්ධයෙන් ආයෙ යුද්ධයක පැටලුනත් ඒක දවස් 44 කින් ඉවර කරගන්න අසර්බයිජානයට පුලුවන් වෙන්නෙ සැලකිය යුතු යුධ ජයග්‍රහණයක් අයිති කරගෙන. මේකෙදි සටන් නතර කරගන්න රුසියාව සාමසාධක හටයන් යෙදවීම දක්වා සැලකිය යුතු මැදහත් වීමක් කරලා තිබ්බා.
2020 ඉඳලා යුධ ගැටුම් වලින් අසරණ උන පළාත් වල යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීම, අවතැන් වූවන් නැවත පදිංචි කිරීම වගේම බිම් බෝම්බ ඉවත් කිරීම සඳහා මෙයාල උස්සාහගනිමින් ඉන්නෙ.
මේ වෙද්දිත් අසර්බයිජානය ආර්මේනියාව එක්ක දේශසීමා සීමා කිරීම් සහ සාම සාකච්ඡා සම්බන්ධයෙන් විටින් විට ගැටුම් සහ ප්‍රශ්න නිර්මාණය කරගන්නවා.
1991 වෙද්දිත් අමාරුවෙන් හිටිය රටක් උනත් මේ වෙද්දි මෙයාලා සාර්ථක ආර්ථික, දේශපාලන කළමනාකරණය හරහා අතිශයින් සාර්ථක වෙමින් තියෙන රටක්.
මෙහේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් බිලියන 75.649 ක් වගේම ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් 7,381 ක්.
අසර්බයිජානයේ සාමාන්‍ය මාසික වැටුප මනාත් 1,002.4ක්. ලංකාවෙ රුපියල් වලින් කිව්වොත් ආසන්න වශයෙන් 175000/-.
රට සහ මිනිස්සු ඉතාම ලස්සනයි. වියලි , ශීත, උනුසුම් , හිම පතන, වර්ශාව, මුහුදු බඩ ප්‍රදේශ, කඳුකර ප්‍රදේශ සේරම මේ රටේ අයට අත්විඳින්න පුලුවන්.
විනෝදය සඳහා වෙන සමාජ ශාලා, වීදි, වෙලඳපොළ වල් සුලභව දකින්න තියෙනවා. ලබපු අත්දැකීම් අනුව නම් පොලීසිය නීතිය නිසිවිදියට පවත්වාගෙන යනවා.
ඒත් රාත්‍රී ජීවිතය (Night Life) එක ඇතුලෙ ඔයාව රවට්ටන්න සැදී පැහැදී ඉන්න පිරිස් ඕනෑ තරම්. Taxi රියදුරන් පවා ඉතාම පහත් විදියට සංචාරකයන්ව සූරා කෑමට දක්ෂයි.
අවසාන වශයෙන් කියන්න තියෙන්නෙ අසර්බයිජානය සංචාරය කරන්න හොඳ රටක්. රට ඇතුලෙදි වියදම සාපේක්ෂව අඩුයි. නරඹන්න, විඳින්න, වෙනස් අත්දැකීම් ලබන්න අවස්ථා බොහොමයි.
#යමංබං
#සමීර_බෝපගේ
