07/03/2025
Онгоцонд дэргэд сууж явсан хүн гайхсан байх даа. Чинагийн Галсан гуайн Хөх Тэнгэр сонсож бай романыг уншиж дүүргэлээ. Сонсож бай энэ тэр гээд яасан айхтар нэртэй ном бэ гэж бодож байсан талтай би уншиж дүүргээд үнэхээр нээрээ “ Сонсож бай” гэж байгаад ёстой хов зөөж өгмөөр санагдав, Тэнгэрт.
Анх Герман хэлээр бичсэн энэ номыг яаж ингэж гоё орчуулсан байна аа, зохиолч нь орчуулахаар ингэж буудаг байхдаа гэж гэж хэлнийх нь сайхныг биширч эхлүүллээ. Герман хэлээрээ ямар байгаа бол олж үзье гэж бас шунаад байна аа. Бүр 15 хэлээр гарсан ном гэнэ шүү. За тэгээд эхлүүлээд явж байтал дөнгөж гучин хэддүгээр хуудаснаас эхлээд л уйлуулаад унадаг юм байна. Хөгшин ээжийг өргөж авах гэж гуйж байгаа хэсэг дээр уяраад, онгоцонд дэргэд суугаа хүнээсээ зовсон ч нулимсаа барьж чадахгүй эгшиж уншлаа.
Таван хавартай хүүгийн нүдээр ертөнцийг тухайн цаг үеийг харж, сониучирхан гайхан, хөгшин ээжийн ивээл хайр ухаанд өлгийдүүлэн эрхлэн нэг хэсэг маадайж маасайж, инээд хүрч уншив. Эгч ахаа санаж, элгээ эгшээн эмтэрч уншлаа. Зуданд зүдэрч, хамтдаа даарч хөрч, сөхрөхөө шахан зүдэхийг мэдэрч уншив. Малчин ахуйг ясандаа мэдрэн мандах нараа, хадат уулаа, хургаа голсон хонио хүртэл аргадан царайчлахад нь хамтдаа зовж уншив. Би яагаад нутагтаа аав шигээ, өвөг эцэг шигээ, зуун зууны өмнөөс амьдарч ирсэн эцэг өвгөд шигээ амьдарч болохгүй юм бэ гэсэн асуултад нь хариу тэмтчин байж уншив.
Сүүл рүүгээ Тува хэл сурахаа шахав гэж хэтрүүлэхгүй юу. Зохиолч хүний чадлыг гайхан уншигч хүнийг оосорлож хамтад нь зовоож жаргааж чаддаг ховс чадалд нь бахдан уншив. Хөөрхий нохой Арзыланыг өрөвдөөд уг нь уйлж эхэлсэн нулимс сүүлдээ малчин хүнийг өрөвдөх сэтгэлээр солигдон байгалийн хатуу ширүүнийг туулан Монголоо Монголоор нь байлгаж, Монголчуудаа тэжээж байгаа нүүдэчин малчдаа хайрлан хайлан уншив. Уул ус, ургамал мод, тэнгэр, нар сар, малаа хүртэл аргадан бүхнийг царайчилж амьдарч байгаа тэднийг мөрөөр нь байлгахгүй зовоож нутаг усыг нь ухаж, хордуулж, догшруулж буй энэ цаг үед гомдон мэгшин мэлмэрүүлсээр сууна. Уг нь ингэнэ гэж яриагүй биз дээ гэдэг шиг ингэж уйлуулдаг ном гэж хэн ч хэлээгүй санагдах юм, хэ хэ.
Аль 1988 онд бичигдсэн 1940-өөд оны хэрэг явдлын тухай ном өнөө цагтай ийн хамаатаж алчуур дүүрэн нулимстай уншуулдаг зохиолч гэж ийм л хүнийг хэлдэг байх даа.
Ай, Хөх Тэнгэр сонсож бай, эх нутаг газар орныг минь, эзэн болсон малчин түмнийг минь харж хандаж, хайрлаж түшээч.
Degi Chadraabal
***
Ном захиалах:
https://internom.mn/бараа/9789919911126-хөх-тэнгэр-сонсож-бай
Холбоо барих:
Утас: 7577-7700
