15/01/2025
Czy wiecie, który język romański jest najbardziej zbliżony do łaciny? To język sardyński, którym dziś posługuje się ok. 1,5 mln osób (zagrożony niestety wymarciem, ponieważ liczba użytkowników ciagle maleje!).
Izolacja geograficzna Sardynii i brak silnych wpływów zewnętrznych sprawiły, że sardyński rozwijał się w sposób niezależny, zachowując wiele cech łaciny. Dla lingwistów język ten jest prawdziwym „żywym muzeum” starożytnego języka. 🏛️🗣️
Zobaczcie przykłady podobieństw, które przetrwały przez wieki:⏳️
1) Słownictwo
Sardyński zachował wiele słów, które są podobne do łacińskich pierwowzorów, np.:
Łacina: domus (dom) → sardyński: domu 🏠
Łacina: bonus (dobry) → sardyński: bonu 👍
Łacina: aqua (woda) → sardyński: abba 💧
Łacina: terra (ziemia) → sardyński: terra 🌍
Łacina: mare (morze) → sardyński: mare 🌊
Łacina: luna (księżyc) → sardyński: luna 🌙
2) Gramatyka
Gramatyka sardyńska jest prostsza niż w klasycznej łacinie, ale zachowuje wiele podobnych struktur. Np. czasowniki w języku sardyńskim mają odmiany zbliżone do łacińskich:
Łacina: amare (kochać) → sardyński: amare
Łacina: amo, amas, amat (odmiana w czasie teraźniejszym) → Sardyński: amo, amasa, amat
3) Wymowa
Sardyński zachował wiele cech łacińskiej wymowy, które zanikły w innych językach romańskich.
Głoska c przed samogłoskami a, o, u w sardyńskim pozostaje twarda, tak jak w łacinie:
Łacina: casa → sardyński: casa 🏡 (kasa)
Głoska g przed samogłoskami również zachowuje twardość:
Łacina: gaudium → sardyński: gòiu (goiu)
4) Zachowanie słów archaicznych
Sardyński przechował słowa, które w innych językach romańskich zanikły lub zostały zastąpione, np.
Łacina: "civitas" (miasto, obywatelstwo) → Sardyński: "civitate"
We włoskim mamy città, a we francuskim cité, ale w sardyńskim pozostała starsza forma, bardziej zbliżona do łacińskiej.
Łacina: "pater" (ojciec) → Sardyński: "patre"
W włoskim to padre, w hiszpańskim padre, a w sardyńskim pozostała forma bardziej zbliżona do łaciny.
Łacina: "gladius" (miecz) → Sardyński: "gladius"
W innych językach romańskich mamy np. włoskie spada i francuskie épée, ale w sardyńskim słowo zostało niemal niezmienione.
Łacina: "amicus" (przyjaciel) → Sardyński: "amicu"
W innych językach romańskich, jak włoski amico, francuski ami czy hiszpański amigo, sardyński zachowuje formę bardziej zbliżoną do łacińskiej.
Łacina: "saxum" (skała) → Sardyński: "saxu"
W innych językach romańskich mamy np. włoskie roccia lub francuskie roche, a w sardyńskim zachowała się forma bardziej zbliżona do łacińskiej.
5) Brak wpływu barbarzyńców
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Sardynia była izolowana od głównych inwazji barbarzyńskich, co ograniczyło wpływ germańskich języków na sardyński. Dzięki temu język ten zachował bardziej „czystą” formę łaciny w porównaniu do włoskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. 🏰🛡️
6) System liczbowy
Sardyński system liczbowy jest niemal identyczny z łacińskim:
Łacina: unus, duo, tres → Sardyński: unu, duos, tres 1️⃣2️⃣3️⃣
Łacina: decem (dziesięć) → Sardyński: deghe 🔟
7) Przykładowe zdanie
Łacina: Mater mea est bona et amat filium suum. (Moja matka jest dobra i kocha swojego syna).
Sardyński: Mamma mea est bona et amat su' fizu.
zapraszam na priv Jeździmy od lat po Europie, nie zawsze samochodem, czasem samolotem, czasem promem.
