16/08/2025
Chí Linh Xưa - Vùng đất địa linh nhân kiệt
“Chí Linh trăm dặm cõi bờ
Nửa miền đồng ruộng, nửa miền núi cao”
Từ ngàn xưa, Chí Linh đã được xem là miền đất địa linh nhân kiệt. Vẻ đẹp nơi đây không chỉ ở dáng núi, thế sông, mà còn ở dấu ấn của anh hùng, thiền sư, văn nhân và thầy giáo từng dừng chân.
Thế kỷ XIII, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn chọn Vạn Kiếp, nơi Lục Đầu giang hợp lưu làm căn cứ địa chống giặc Nguyên Mông. Từ đây vang lên những mệnh lệnh ra trận, để rồi lịch sử ghi dấu những chiến công Bạch Đằng, Đông Bộ Đầu. Hôm nay, đền Kiếp Bạc vẫn uy nghi, để mỗi mùa thu, trong tiếng trống hội và dòng người trẩy hội, hào khí Đông A lại được đánh thức.
Nếu Vạn Kiếp là nơi hội quân thì Côn Sơn là miền tâm linh và thi ca. Gắn với Thiền phái Trúc Lâm từ thời Pháp Loa, Huyền Quang, nơi đây trở thành trung tâm Phật giáo lớn. Và đặc biệt, Côn Sơn là chốn ẩn cư, sáng tác của Nguyễn Trãi - bậc anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Những câu thơ ông để lại đã đi cùng bao thế hệ học trò:
“Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
Côn Sơn có đá rêu phơi
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm...”
Cũng trên đất Chí Linh, Trần Nguyên Đán chọn Côn Sơn quy ẩn, Chu Văn An - vạn thế sư biểu - dựng lớp học trên núi Phượng Hoàng, Nguyễn Thị Duệ - nữ tiến sĩ duy nhất thời phong kiến – mở am Đàm Hoa dạy học trò. Tất cả đã tạo nên một Chí Linh vừa anh hùng, vừa hiếu học, vừa trầm mặc trong đạo lý.
Địa thế của Chí Linh đặc biệt: nửa núi non, nửa đồng bằng, được bao bọc bởi Lục Đầu giang, Kinh Thầy, Thái Bình. Con người nơi đây cũng vì thế mà mang tính cách bền bỉ như núi, uyển chuyển như sông, hiếu học như đất đồng bằng màu mỡ.
Ngày nay, Chí Linh lưu giữ một hệ thống di tích cảnh quan đặc biệt. Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc vừa được UNESCO ghi danh trong Quần thể Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn - Kiếp Bạc. Ngoài ra còn có đền Cao, đền Sinh - đền Hóa, chùa Thanh Mai, cùng suối Côn Sơn, hồ Bán Nguyệt, rừng thông cổ thụ. Đây không chỉ là di sản của Chí Linh, mà còn là tài sản vô giá của đất nước.
Cùng với gìn giữ hồn xưa, Chí Linh đã bước vào thời hiện đại: từ huyện lên thị xã, nay là thành phố. Đô thị Sao Đỏ sôi động, Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại từng vang danh, các khu đô thị và khu công nghiệp đang vươn mình. Nhưng giữa tất cả đổi thay ấy, tiếng suối Côn Sơn và lễ hội Kiếp Bạc vẫn nhắc nhở con cháu hôm nay về cội nguồn linh thiêng.
Đặc biệt, tháng 8 âm lịch năm nay - sau khi sát nhập, lần đầu tiên thành phố Hải Phòng sẽ tổ chức lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc trong không khí trọng đại, khi quần thể vừa được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Lễ hội diễn ra từ ngày 6 đến 11/10 (16 đến 21/8 âm lịch) với những nghi lễ tưởng niệm Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, lễ khai hội, khai ấn, rước hội, diễn xướng trên sông Lục Đầu, cùng màn pháo hoa tầm cao và chương trình nghệ thuật “Uy linh Kiếp Bạc - Côn Sơn”. Đây sẽ là một lễ hội lớn chưa từng có, tôn vinh di sản và mời gọi du khách thập phương.
Từ tiếng vó ngựa Vạn Kiếp, tiếng đàn cầm Côn Sơn, lời giảng trên núi Phượng Hoàng của Chu Văn An, lớp học Đàm Hoa của Nguyễn Thị Duệ, đến nhịp sống rộn ràng của đô thị Sao Đỏ hôm nay, tất cả đã tạo thành bản trường ca của Chí Linh. Một miền đất địa linh nhân kiệt, nơi quá khứ và hiện tại giao hòa, nơi hồn xưa vẫn song hành cùng nhịp sống mới để viết tiếp những trang tự hào cho tương lai.
