23/03/2025
Άρθρο μου για τα σοβαρά προβλήματα στον ΟΚΥπΥ. Χωρίς ανταγωνιστικά δημόσια νοσηλευτήρια, είναι βέβαιο ότι το πάρτι που από το 2019 ξεκίνησε στον τομέα της υγείας θα μετατραπεί σε πλιάτσικο. Επειγόντως ο ΟΚΥπΥ θα πρέπει να μετατραπεί σε έναν σύγχρονο οργανισμό.
Κατά την ψήφιση του νόμου για το ΓεΣΥ, ήταν σαφές ότι η ύπαρξη ισχυρών, ανταγωνιστικών δημόσιων νοσηλευτηρίων θα εξασφάλιζε την ποιότητα της δημόσιας υγείας και θα προστάτευε τους πολίτες από τα ιδιωτικά μονοπώλια. Δυστυχώς, ο ΟΚΥπΥ, παρά τις κρατικές ενισχύσεις, δεν έχει καταφέρει να επιτύχει την οικονομική και διοικητική αυτονόμηση μέχρι τις 31/5/2024 που προέβλεπε ο νόμος. Του δόθηκε παράταση ακόμη ενός έτους αλλά η εικόνα παραμένει τραγική. Τη στιγμή που η πίτα του ΓεΣΥ αυξάνεται ραγδαία (θέμα που χρήζει ξεχωριστής ανάλυσης), ο ΟΚΥπΥ συνεχώς χάνει ασθενείς και αυξάνει τα έξοδα του, κυρίως διογκώνοντας το μισθολόγιο.
Πέραν της επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού από την τρύπα στα οικονομικά του ΟΚΥπΥ, ιδιαιτέρως ανησυχητική είναι η έλλειψη ανταγωνισμού στον ιδιωτικό τομέα. Μεγάλα ιδιωτικά νοσηλευτήρια εξαγοράζονται το ένα μετά το άλλο από ιδιωτική εταιρεία ξένων συμφερόντων, δημιουργώντας συνθήκες ολιγοπωλίου. Αυτό θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των πολιτών να έχουν εναλλακτικές επιλογές και ενισχύει τη δύναμη των ιδιωτικών συμφερόντων σε βάρος του δημόσιου συμφέροντος.
Η κατάσταση αυτή απαιτεί άμεση πολιτική παρέμβαση. Σε συνθήκες ολιγοπωλίου ή ακόμη χειρότερα μονοπωλίου, η παρέμβαση των ρυθμιστικών αρχών προστασίας του ανταγωνισμού δύσκολα είναι αποτελεσματική. Στην Κύπρο ιδίως, όπου η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ), εκ του αποτελέσματος, είναι σχεδόν αόρατη, η ύπαρξη κρατικής επιχείρησης σε τομείς όπως η υγεία, η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, αποτελεί μία ισχυρή ασπίδα προστασίας των πολιτών από την πιθανή αισχροκέρδεια των ιδιωτικών συμφερόντων. Υπό μία προϋπόθεση: Ότι αυτές οι κρατικές επιχειρήσεις θα λειτουργούν τηρώντας τον κανόνα των τριών “E”: Economy, Efficiency, Effectiveness.
H Κυβέρνηση, που - αν κρίνουμε από τον ευρύτερο τρόπο διοίκησης του δημόσιου τομέα - δείχνει να μην αντιλαμβάνεται τι σημαίνει χρηστή διακυβέρνηση, οφείλει να απαιτήσει όπως ο ΟΚΥπΥ εκπονήσει, χωρίς άλλη καθυστέρηση, Στρατηγικό Σχέδιο με στόχους, δράσεις και δείκτες επίδοσης και απόδοσης, στο οποίο να παρουσιάζονται οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι του με τη μορφή επιχειρησιακών σχεδίων και οι οποίοι να συνδέονται με τον Προϋπολογισμό που θα ετοιμάζεται στη βάση Δραστηριοτήτων. Είναι τραγικό ότι ο προϋπολογισμός του 2025 φαίνεται να βασίζεται σε ένα σχέδιο του 2021, δείχνοντας πως ο ΟΚΥπΥ δεν λειτουργεί με μακροπρόθεσμο πλάνο. Οι δαπάνες απλώς προσαρμόζονται ετησίως, κυρίως λόγω αυξήσεων μισθών. Ακόμη χειρότερο είναι ότι οι στόχοι της διοίκησης αποτυγχάνουν χωρίς καμία συνέπεια. Η έλλειψη λογοδοσίας είναι το καύσιμο μιας πορείας προς την καταστροφή. Η ανικανότητα του Διοικητικού Συμβουλίου προκύπτει εμφανώς από το γεγονός ότι μεμψιμοιρούν για το κόστος μισθοδοσίας το οποίο οι ίδιοι αλόγιστα διογκώνουν.
Οι αλλαγές που επιβάλλεται να γίνουν δεν απαιτούν ιδιαίτερη φαντασία. Βασίζονται σε διεθνώς αποδεκτές αρχές χρηστής και αποτελεσματικής διακυβέρνησης. Ενδεικτικά είναι τα ακόλουθα γενικά μέτρα:
- Σύνδεση αμοιβών με απόδοση: Οι αμοιβές των Διευθυντών κλινικών να συνδέονται με τα οικονομικά αποτελέσματα.
- Ορθολογική διαχείριση πόρων: Κοστολόγηση βάσει δραστηριοτήτων και προϋπολογισμός μηδενικής βάσης.
- Βελτίωση εμπειρίας ασθενών: Υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, όπως το επιτυχημένο παράδειγμα της καρδιολογικής κλινικής του Νοσοκομείου Λευκωσίας. Τα κρατικά νοσηλευτήρια να μετεξελιχθούν σε πανεπιστημιακά ως πυρήνες έρευνας.
- Ψηφιακός μετασχηματισμός: Αξιοποίηση της τεχνολογίας για τη μείωση του κόστους και την αναβάθμιση των υπηρεσιών.
- Έρευνες ικανοποίησης ασθενών: Συστηματική ανάλυση των λόγων μείωσης του αριθμού των ασθενών, ώστε να βελτιωθούν οι υπηρεσίες.
- Δημιουργία συστήματος αναφοράς ιατρικών λαθών βασισμένου σε διεθνείς πρακτικές.
Η υγεία είναι ένα από τα σημαντικότερα δημόσια αγαθά που παρέχει μια κυβέρνηση στους πολίτες της. Το αγαθό αυτό προστατεύεται όταν υπάρχει η κατάλληλη θεσμική θωράκισή του, το οποίο θα πει: η διαρκής κυβερνητική μέριμνα και θεσμική προσαρμογή. Η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη φέρει τεράστια ευθύνη για το κατάντημα των δημόσιων νοσηλευτηρίων. Εάν τα αφήσει να οδηγηθούν στην πλήρη κατάρρευση, προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων, η ευθύνη της θα είναι εγκληματική.
Στο πρώτο σχόλιο η ηλεκτρονική έκδοση του άρθρου (κάπως εκτενέστερη από την έντυπη μορφή).
