დმანისის ტურიზმის საინფორმაციო ცენტ?
14/11/2024
წმ. ლუკა მახარებლის ეკლესია
Church of St. Luke the Evangelist
ლუკა მახარებლის ეკლესია. ლუკუნის მთა, ტელევიზიის ანძასთან.
წმინდა ლუკა მახარებლის ეკლესია აგებულია დმანისის მხარის ყველაზე გაბატონებულ ადგილას − ლუკუმის მთაზე. ვახუშტი ბატონიშვილის განმარტებით ამ მთას ლუკუნი ეწოდა სწორედ რომ ლუკა მახარებლის სახელობის ეკლესიის გამო − „არამედ მთასა ლუკუნისასა ეწოდა სახელი ესე ლუკა მახარებლის ეკლესიისათვს, რომელი აღშენებულ არს თხემსა ზედა მის მთისასა; და მის ქვემორ არს სამხრით მონასტერი წითელ-ეკლესია, ქვის წითლით შენებულობისათვს, შვენიერი, გარემო შენობანი მრავალნი წითლითა ქვითავე, არამედ აწ ცალიერ არს (ლუკუნის მთის ქვემოთ, „წითელ-ეკლესიის მონასტერში“ იგულისხმეა დღევანდელი სოფელი კიზილქილისა და იქ, დღეისთვის უკვე ნანგრევების სახით შემორჩენილი ეკლეისა-მონასტერი).“
ლუკუნის ერთნავიანი ეკლესია მცირე, 5.5x3.58 მეტრი ზომისაა. საშუალოდ, 0.6 მეტრი სისქის ეკლესიის კედლები ნაგებია სუსტად დამუშავებული, სხვადასხვა ზომის ქვებით. გამომდინარე იქიდან, რომ სწორხაზოვნება არ არის დაცული, ეკლესიის კედლები ქაოტური რიგითი წყობით ხასიათდება.
გეგმაში ეკლესია მართხკუთხაა. ნალისებრი აბსიდი ეკლესიის ინტერიერის აღმოსავლეთ კედელშია მოთავსებული და მთავარი დარბაზისაგან მცირე, ერთსაფეხურიანი შვერილითაა გამოყოფილი. სარკმელი აღმოსავლეთის კედელშია დატანილი. სარკმლის ქვეშ ქვაჯვარის ბაზისი დევს. ეკლესიის კამარა კრონშტეინებზე დაყრდნობილი თაღითაა გამაგრებული.
ეკლესიას შესასვლელი სამხრეთის მხრიდან გააჩნია (0.8 მ სიაგანის კარის ღიობი); იგი გარედან არქიტრავულია, შიგნიდან კი თაღოვანი. არქიტრავად გამოყენებულია დიდი ზომის ქვა, რომელზედაც ქართული წარწერა ყოფილა ამოკვეთილი. იგი ამჟამად გაცვეთილია და თითქმის აღარ იკითხება.
Church of Saint Luke the Evangelist, on the Lukuni Mountain, near the TV tower
The Church of Saint Luke the Evangelist is built on one of the most dominant locations in the Dmanisi region—Lukuni Mountain. According to Prince Vakhushti's explanation, this mountain was named "Lukuni" specifically because of the Church of Saint Luke the Evangelist: “Thus the mountain was called Lukuni because of the Church of Saint Luke the Evangelist, built atop the mountain; and to the south, there is a monastery called Red Church (Tsiteli-Eklesia), built with red stone, beautiful, surrounded by many red stone buildings, though now it lies deserted (referring to today’s village of Kizilkilisa and the church-monastery ruins that remain there).”
The one-nave church on Lukuni is small, measuring 5.5 x 3.58 meters. The church walls, approximately 0.6 meters thick, are built with roughly hewn stones of various sizes. Due to the lack of strict alignment, the walls display a chaotic, irregular arrangement.
In plan, the church is rectangular. The horseshoe-shaped apse is situated on the interior's eastern wall, separated from the main hall by a small, single-step projection. A window is set in the eastern wall, with a stone cross base positioned below it. The church’s vault is supported by an arch resting on corbels.
The church has an entrance on the southern side (a door opening 0.8 meters wide), which is topped by a large lintel stone on the outside and is arched on the inside. The lintel stone was originally inscribed with Georgian script, but the inscription has since worn down and is now almost unreadable.
