01/05/2019
Καλή Πρωτομαγιά από το μαγικό βουνό μας!
#πήλιο #πρωτομαγιά
"Μόνο σε ένα Ελληνικό Βουνό υπάρχουν 3000 βότανα, περισσότερα απ’ ότι σε όλη την Ευρώπη."
Το βουνό των λουλουδιών και των φαρμακευτικών βοτάνων ήταν από την αρχαιότητα το Πήλιο, όπου έχουν εντοπιστεί και καταγραφεί περίπου 3.000 βότανα, στο πέρασμα των αιώνων.
Έχει υπολογιστεί ότι η χλωρίδα του Πηλίου περιλαμβάνει τουλάχιστον 1500 είδη φυτών, με πιο σπάνια τα δύο ενδημικά είδη του Πηλίου, την σολντανέλλα του Πηλίου, που φυτρώνει στις όχθες ρυακιών, σε δύο μόνο τοποθεσίες και την κενταύρια της Δράκειας, που ήταν, σύμφωνα με την μυθολογία, φυτό προσφιλές στον Κένταυρο Χείρωνα.
Επτά ακόμη είδη φυτών είναι ενδημικά των βουνών της Ανατολικής Ελλάδας και περιλαμβάνουν την αλκάννα του Πηλίου, τον βόλανθο της Θεσσαλίας, την καμπανούλα την κυρτή, την καμπανούλα την θεσσαλή, τον δίανθο τον κηρώδη, το βερμπάσκο του αφεντούλη και την βιόλα του Ράους.
Σύμφωνα με τις έρευνες μελετητών και βοτανολόγων, στο Πήλιο φυτρώνουν και πολλά ενδιαφέροντα είδη που δεν είναι ενδημικά, όπως: κενταύρια η κεκαυμένη, σιληνή η συμπαγής, λεσκουερέουξια η συριακή, πρίμουλα του Σίμπθορπ κ.ά.. Πολλά άλλα είδη είναι κοινά στα βουνά της Κεντρικής Ελλάδας όπως: ελλέβορος ο κυκλόφυλλος, ανεμώνη η χαρίεσσα, δωρόνικο το ανατολικό, αγγελική η δασική, ηρύγκιο το αμεθύστινο, βιόλα η θεσσαλική, υπερικό το διάτρητο, επιλόβιο το δασύτριχο, κορονίλλα η έμερος, λωτός ο κερατιοφόρος, κεράστιο το πάλλευκο, παπαρούνα η αμφίβολη, κρόκος ο βελούχιος, σκίλλα η δίφυλλη, μωβ κρίνος, κόκκινος κρίνος, βερονίκη η χαμαιδρύς κ.ά.
Εξέχουσα θέση μεταξύ των μελετητών της χλωρίδας του Πηλίου κατέχει ο γνωστός συμπολίτης φαρμακοποιός κ. Κυριάκος Νησιώτης, ο οποίος υπογραμμίζει ότι «το Πήλιο έχει 3000 βότανα, τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν γνωστά από παλαιοτάτων χρόνων και μάλιστα το κενταύριο χρησιμοποιούνταν από τον Κένταυρο Χείρωνα για θεραπευτικούς σκοπούς». Παράλληλα, ο κ. Νησιώτης αναφέρει ότι «τα θεραπευτικά φυτά που χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους, φύονται στο Πήλιο, ενώ μερικά από αυτά ήταν γνωστά από τον σοφό ιατρό Κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος δίδαξε ιατρική στον θεωρούμενο υιό του Απόλλωνος και της Κορωνίδας και βασιλέα της Τρίκκης». Ο πλούτος του βουνού σε θεραπευτικά βότανα από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα συνδυάζεται με τον μύθο του Κενταύρου Χείρωνα, γιο του Κρόνου, που διδάσκει στον Ασκληπιό την ιατρική τέχνη. Κοντά του μαθήτευσαν ο Ηρακλής, ο Αχιλλέας και ο Ιάσονας, που ξεκίνησε να φέρει από την μακρινή Κολχίδα το Χρυσόμαλλο δέρας με την κατασκευασμένη από τα αιωνόβια δένδρα του Πηλίου Αργώ.
Άπαντες οι γιατροί της αρχαιότητας, με κορυφαίο τον πατέρα της ιατρικής, τον Ασκληπιό, χρησιμοποιούσαν θεραπευτικά βότανα από το Πήλιο. Ομοίως και τα τέκνα του Ασλκηπιού, Μαχάων, που θεωρείτο χειρουργός και Ποδαλείριος, που ήταν μάλλον παθολόγος. Οι δύο άνδρες «συμμετείχαν στην πολιορκία της Τροίας, διδάχτηκαν ιατρική από τον πατέρα τους και δίδαξαν στην συνέχεια ιατρική στους μαθητές τους, τους λεγόμενους Ασκληπιάδες, χρησιμοποιώντας πάντα θεραπευτικά βότανα από το Πήλιο» σημειώνει ο κ. Νησιώτης.
Πλούσια πανίδα
Η έντονη παρουσία του ανθρώπου στο Πήλιο από τους προϊστορικούς χρόνους είχε αποτέλεσμα να εκλείψουν πολλά μεγάλα θηλαστικά (αρκούδα, λύκος, λύγκας, ελάφι, ζαρκάδι), αλλά και ορισμένα πουλιά (αγριόκουρκος και ένα είδος μαύρης πέρδικας που ήταν πιθανόν ο φραγκολίνος). Σήμερα υπάρχουν στο Πήλιο υπάρχουν αρκετά είδη αρπακτικών πουλιών (φιδαετός, σταυραετός, ασπροπάρης, αετογερακίνα, χρυσαετός, μαυροπετρίτης κ.ά.), που χρειάζονται ήσυχες περιοχές ή μεγάλα δάση και προστατεύονται από την Οδηγία 79/409 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Την άνοιξη έρχονται από την Αφρική, όπου διαχειμάζουν, ο σφηκιάρης, ο φιδαετός, ο σταυραετός και ο ασπροπάρης. Και τα τέσσερα αυτά είδη αναπαράγονται στην περιοχή του Πηλίου, αλλά έχουν πολύ διαφορετικές συνήθειες. Ο σφηκιάρης τρέφεται κυρίως με σφήκες και τις προνύμφες τους, ο φιδαετός ειδικεύεται στη σύλληψη φιδιών και άλλων ερπετών, ο σταυραετός κυνηγά μικρά πουλιά και θηλαστικά, ενώ ο ασπροπάρης είναι είδος γύπα που τρέφεται με πτώματα ζώων.
Ο μαυροπετρίτης είναι ένα σκουρόχρωμο γεράκι που κυνηγάει ιπτάμενα έντομα πάνω από δάση και λιβάδια, αλλά αναπαράγεται τέλη καλοκαιριού στις βραχονησίδες του Αιγαίου και διαχειμάζει αποκλειστικά στη Μαδαγασκάρη. Αντίθετα με τα παραπάνω είδη αρπακτικών, ο χρυσαετός είναι μόνιμος κάτοικος του Πηλίου. Φτιάχνει τη φωλιά του σε κάθετους βράχους και κυνηγάει μεσαίου μεγέθους ζώα (λαγό, αλεπού κ.ά.) στο έδαφος. Στο Πήλιο ζουν ορισμένα μικρά πουλιά των λιβαδιών (πετροκότσυφας, ασπροκώλα κ.ά.), αλλά πιο κοινά είναι τα δασόβια είδη (κότσυφας, δρυομυγοχάφτης, λευκονώτης και άλλα είδη δρυοκολαπτών, παπαδίτσες κ.ά.) καθώς και όλα τα είδη χελιδονιών και σταχτάρων.
Τη νύχτα, είναι δραστήρια αρκετά είδη θηλαστικών (αλεπού, ασβός, αγριόγατος, κουνάβι, νυφίτσα, δενδρομυωξός, σκαντζόχοιρος, πολλά είδη ποντικών και Χειροπτέρων). Πιο μεγαλόσωμο θηλαστικό στο Πήλιο είναι σήμερα το αγριογούρουνο που βρίσκει άφθονη τροφή στα δάση φυλλοβόλων, ενώ το τσακάλι που ήταν άλλοτε κοινό, έχει πιθανόν εκλείψει. Χαρακτηριστικά είδη ερπετών είναι η στικτή νεροχελώνα (στις εκβολές των ορεινών ποταμών), τα δύο είδη στεριανής Χελώνας και το σπιτόφιδο (ακίνδυνο για τον άνθρωπο, αλλά πολύτιμος κυνηγός τρωκτικών). Τα ερπετά αυτά, όπως και το κολεόπτερο ξυλοκερατάς, είναι προστατευόμενα είδη, σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το Πήλιο είναι ένα πλούσιο οικοσύστημα, το οποίο αποτελεί πόλο έλξης και τους απανταχού της γης μελετητές. Ο κατάλογος με τα ονόματα των ζώων και των φυτών που βρίσκονται στο συγκεκριμένο βουνό, είναι μακροσκελής και προστίθενται διαρκώς νέα είδη, που εμπλουτίζουν την γνώση και το ιστορικό πεδίο της περιοχής μας.
Τα θεραπευτικά φυτά του Πηλίου
Ο κ. Νησιώτης αναφέρει ότι τα θεραπευτικό βότανα που χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα και τα οποία βρίσκονται έκτοτε και στο Πήλιο είναι τα εξής:
Ως γαργαρίσματα και εισπνοές ρίγανη, θρούμπι, ο απήγανος, μίνθη (είδη μέντας), άνηθος, μύρρα.
Ως αποχρεμπτικά ορίγανον (ρίγανη), ύσσωπος, θάψια, scilla maritime (σκύλλα της θάλασσας), κυκλάμινο, κενταύριο, συνάπι, ραφανίς (το ρεπανάκι), καππαρίς (κάππαρη η ακανθωτή), βήχιον.
Διουρητικά είναι: σκόρδο, πράσο, κρόμμυον (κρεμύδι), πετροσέλινον (μαϊντανός), μίνθη (μέντα), γλήχων (μέντα, γληχούνι ή βληχούνι) κ.α.
Εφιδρωτικά τρίφυλλον (τριφύλι) και χυμός σιλφίου.
Πταρμικά (προκαλούν δηλαδή φτάρνισμα) ελλέβορος, βέρατρον, κρόμμυα, πετροσέλινο, ορίγανον κ.α.
Δερματικά γλίσχραμα κριθής, άλευρον φακής και λαθύρου (λαθούρι), σύκος, σπέρματα πικραμύγδαλου, σήσαμον (το σουσάμι) και άγιο λάπαθο.
