27/01/2025
Đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm – điểm du lịch tâm linh đặc sắc
Đền Trạng Trình là một trong những địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng tại thành phố hoa phượng đỏ.
Bên cạnh các món đặc sản ngon trứ danh, du lịch Hải Phòng còn hấp dẫn du khách bởi các địa điểm du lịch tâm linh như Tràng Kênh, đền Tiên Nga… Trong đó, đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm gây ấn tượng bởi không gian trong lành, thanh tịnh và yên tĩnh, hứa hẹn đem đến cho bạn những giây phút thoải mái nhất.
1. Đền Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm ở đâu?
Đền Trạng Trình còn có nhiều tên gọi khác như đền quan Trạng, đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm, đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Công trình này toạ lạc trên địa phận thôn Trung Am, xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng. Đền quan Trạng gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của vị Trạng nguyên triều Mạc – Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Ngôi đền được thành lập với sứ mệnh vô cùng đặc biệt, vừa là nơi thờ cúng, tri ân những đóng góp của một danh nhân lịch sử, vừa là địa điểm tổ chức các hoạt động văn hóa tín ngưỡng của người dân địa phương. Khu di tích đền quan Trạng gồm 9 hạng mục đặc sắc. Là điểm tham quan văn hoá, du lịch tâm linh độc đáo tại thành phố cảng, đền Trạng Trình đã được Nhà nước công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt năm 2016.
2. Kiến trúc đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
2.1. Đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm
Bố cục đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm được thiết kế theo hình chữ “đinh” với hậu cung 2 gian và tiền tế 3 gian 2 chái. Trong đó, hậu cung làm kiểu tường hồi bít đốc. Hệ thống khung chịu lực gồm 2 bộ vì kèo, vì nách và vì nóc đều có liên kết kiểu vì “ván mê”. Khám và tượng Nguyễn Bỉnh Khiêm đặt ở khu vực cung cấm.
Tiền tế sở hữu hệ thống khung chịu lực có 22 cột gỗ lim và 4 bộ vì. Kết cấu vì nóc dạng “giá chiêng chồng rường”. Trụ đấu chạm cánh sen; hoa văn trang trí trên má câu đầu và thân các con rường được chạm b**g kênh đề tài lá lật. Bên cạnh đó, dạ câu đầu có khắc dòng chữ thể hiện việc tu sửa đền được diễn ra vào năm 1928 dưới thời vua Bảo Đại.
2.2. Đền thờ thân phụ và thân mẫu Nguyễn Bỉnh Khiêm
Năm 2010, công trình này được khởi công xây dựng với mặt chính hình chữ “công”, gồm ống muống, tiền tế, 2 tòa Giải vũ, hậu cung và Nam – Bắc môn. Tất cả các hạng mục đều được thiết kế theo lối kiến trúc truyền thống với các bộ vì gỗ, khung dạng “chồng rường giá chiêng”, “vì ván mê”, “chồng rường trụ trốn”, trang trí trên cấu kiện với các đề tài hoa sen, hoa dây lá lật, mái lợp ngói vẩy…
2.3. Am Bạch Vân
Am Bạch Vân tại đền Trạng Trình được xây dựng sau khi Nguyễn Bỉnh Khiêm rời chốn quan trường về quê. Thuở xưa, nơi đây là nhà ở và trường dạy học của Trạng Trình. Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, Am Bạch Vân bị hư hỏng nặng. Năm 2004, công trình được tu sửa, hệ thống khung dựng trên 04 bộ vì, 24 cột và mặt bằng hình chữ “nhất”, 03 gian. Hoa văn trang trí gồm các đề tài như hoa văn lá lật trên má các con rường, má câu đầu, trụ đấu hoa sen, bẩy hiên chạm b**g kênh lá cách điệu hình rồng…
2.4. Quán Trung Tân
Tương tự Am Bạch Vân, quán Trung Tân cũng được dựng nên sau khi Trạng Trình cáo quan về quê dạy học. Năm 1742, Vũ Phương Đề đến thăm, nơi đây chỉ còn tấm bia cũ nhưng không thể đọc được chữ. Đến năm 1777, La sơn Phu tử Nguyễn Thiếp đến thăm làng Trung Am, nơi đây đã có bài ngũ ngôn đề “Am, bia đều mất hết/ Man mác dòng Tuyết giang”. Như vậy, từ 1742 – 1777, quán Trung Tân đã không còn. Năm 2001, công trình này được dựng lại bên bến đò Hàn với tổng diện tích là 905.5m2, 3 gian.
2.5. Tháp bút Kình thiên
Tháp bút Kình thiên có tổng diện tích lên tới 845.5m2. Tương truyền, công trình này do học trò của cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm xây dựng cách đây hơn 400m nhằm ca ngợi tài năng thiên bẩm của thầy giống như cột chống trời. Qua năm tháng, gò đất bị bào mòn, tháp bút bị đổ nát. Đến thời Nguyễn, công trình này được dựng lại theo kiểu 2 tầng 8 mái, lòng tháp để rỗng, bên trong có đặt bát hương, cửa tháp đắp các vế câu đối.
2.6. Mộ phần cụ Nguyễn Văn Định
Cụ Nguyễn Văn Định là thân sinh của Nguyễn Bỉnh Khiêm, hiệu là Cù Xuyên tiên sinh. Người được vua Mạc phong là Thái Bảo nghiêm quận công. Sinh thời, Nguyễn Văn Định từng theo học ở nhà Thái học và làm nghề giáo. Sau khi mất, cụ được an táng tại quê nhà, mộ phần đặt ở giữa cánh đồng làng Trung Am.
2.7. Quảng trường, tượng đài
Tượng Nguyễn Bỉnh Khiêm nặng 8.5 tấn, cao 5.7m. Tác phẩm này được tạc từ đá granite trong tư thế ngồi, trái cầm cuốn sách, tay phải cầm bút và mặc y phục nhà nho. Hai bên tượng là 2 bức phù điêu, mỗi bức dài hơn 20m, cao hơn 5m. Bức bên trái mô tả những giai đoạn lịch sử của địa phương, bức bên phải mô tả cuộc đời, sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Phía trước tượng là một quảng trường lớn. Đây là nơi tổ chức lễ hội hàng năm, đồng thời là khu vực diễn ra các sự kiện lớn của thành phố hoa phượng đỏ.
3. Những cổ vật giá trị tại di tích đền Trạng Trình Hải Phòng
Hiện nay, đền Trạng Trình đang lưu giữ một số vổ vật có giá trị lịch sử cao với niên đại từ thế kỷ XVII – đầu thế kỷ XX như bát bửu, bản chúc, long ngai, câu đối, bài vị, đại tự… Trong đó, đáng chú ý nhất phải kể đến bát hương gốm men vàng nâu (thế kỷ XVIII); bia đá “Từ vũ bi ký…” thời Lê Trung Hưng, năm Vĩnh Hựu thứ hai (1736) có nhiều chữ đã bị mờ, không đọc được toàn văn, nội dung nói về việc dựng lại đền Nguyễn Bỉnh Khiêm vào năm 1736… Bên cạnh đó, đền còn có một khối đá xanh hình chữ nhật, bên trên có khắc 3 chữ Hán “Trường Xuân Kiều”. Tương truyền, 3 chữ Hán này do đích thân Nguyễn Bỉnh Khiêm viết nhằm khuyến khích người dân xây cầu.